Μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες αποπληθωρισμού, η Ιαπωνία γνώρισε μια συνεχή αύξηση των τιμών από το 2022, σηματοδοτώντας ένα πιθανό σημείο καμπής για την οικονομία της. Αυτή η φάση αναθέρμανσης αρχικά πυροδοτήθηκε από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η άνοδος των τιμών των βασικών προϊόντων και το ασθενέστερο γιεν, αλλά τώρα έχει εξελιχθεί σε μια εγχώρια δυναμική που οφείλεται στην αύξηση των μισθών και στις αυξήσεις των τιμών των υπηρεσιών.
Η Ιαπωνία βρίσκεται σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Για να γίνει ορατή αυτή η αναθέρμανση των τιμών σε βιώσιμη αύξηση, οι αυξήσεις μισθών πρέπει να συνεχιστούν και οι εταιρείες πρέπει να μετατρέψουν τα κέρδη σε παραγωγικές επενδύσεις. Χωρίς αυτό, η χώρα κινδυνεύει να ξαναπέσει στην παγίδα του αποπληθωρισμού.
Junyu Tan, οικονομολόγος της Coface, Βόρεια Ασία
Από τον διαρθρωτικό αποπληθωρισμό στον διατηρήσιμο πληθωρισμό
Από την κατάρρευση της φούσκας των τιμών των περιουσιακών στοιχείων στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Ιαπωνία βίωσε μια περίοδο αποπληθωρισμού ακολουθούμενη από παρατεταμένο αποπληθωρισμό. Καθώς οι τιμές της γης και των περιουσιακών στοιχείων έπεσαν κατακόρυφα, τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις έδιναν προτεραιότητα στην αποπληρωμή του χρέους έναντι της κατανάλωσης και των επενδύσεων, συμβάλλοντας σε αυτό που συχνά αναφέρεται ως «ύφεση του ισολογισμού».
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, σημειώθηκαν περιστασιακά πληθωριστικά επεισόδια, κυρίως λόγω προσωρινών σοκ όπως οι αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου ή οι αυξήσεις του φόρου κατανάλωσης, χωρίς διαρκή ώθηση από την εγχώρια ζήτηση. Αυτό έχει αλλάξει από το 2022, όταν ο πληθωρισμός υπερέβαινε σταθερά τον στόχο του 2% της Τράπεζας της Ιαπωνίας, τροφοδοτούμενος αρχικά από την αύξηση του κόστους εισαγωγών και την υποτίμηση του γιεν.
Αυτό που ξεκίνησε ως πληθωρισμός που ωθεί το κόστος έχει σταδιακά εξελιχθεί σε ένα φαινόμενο που καθοδηγείται από τη ζήτηση. Οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών, αντιμετωπίζοντας διαρκή πίεση στα περιθώρια κέρδους, επιτάχυναν τη μετακύλιση των τιμών στους καταναλωτές. Η αύξηση του κόστους διαβίωσης σε συνδυασμό με τη διαρθρωτική στενότητα στην αγορά εργασίας, με τη σειρά τους, έδωσε τη δυνατότητα στα εργατικά συνδικάτα να διαπραγματευτούν σημαντικές αυξήσεις μισθών για τρία συνεχόμενα έτη: 3,6% το 2023, 5,1% το 2024 και 5,3% το 2025, η υψηλότερη εδώ και τρεις δεκαετίες. Αυτή η αύξηση των μισθών αντιπροσωπεύει μια βαθιά μετατόπιση από την ιστορική εστίαση της Ιαπωνίας στην ασφάλεια της εργασίας προς ισχυρότερες απαιτήσεις αποδοχών.
(Δεδομένα γραφήματος σε μορφή .xls )
Μισθοί, παραγωγικότητα και επενδύσεις: κλειδιά για έναν βιώσιμο κύκλο
Η συνέχιση του αναπτυξιακού κύκλου της Ιαπωνίας εξαρτάται πλέον από την ικανότητα των εταιρειών να διατηρήσουν τις αυξήσεις των μισθών μέσω επενδύσεων που ενισχύουν την παραγωγικότητα. Μετά από δεκαετίες συσσώρευσης μετρητών και υποεπενδύσεων, οι ιαπωνικές εταιρείες έχουν αρχίσει να αυξάνουν σημαντικά τις κεφαλαιουχικές δαπάνες από το 2022. Η μέση ετήσια αύξηση των επενδύσεων έφτασε το 9,1% μεταξύ 20221 και 2024, με αναμενόμενη περαιτέρω αύξηση 6,7% για το τρέχον οικονομικό έτος.
Οι επενδύσεις είναι ιδιαίτερα ισχυρές στον αυτοματισμό και στις τεχνολογίες εξοικονόμησης εργασίας, που έχουν σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσουν τις χρόνιες ελλείψεις εργατικού δυναμικού στην Ιαπωνία. Ταυτόχρονα, οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη (Ε&Α) αυξάνονται σε ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς όπως τα τσιπ και η πράσινη ενέργεια, ωθούμενες από κυβερνητικά κίνητρα και μεταρρυθμίσεις εταιρικής διακυβέρνησης που προωθούνται από το Χρηματιστήριο του Τόκιο.
Το κατά πόσον αυτές οι επενδύσεις θα μεταφραστούν σε πραγματικά κέρδη παραγωγικότητας παραμένει ανοιχτό ερώτημα. Αλλά χωρίς αυτές, οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού θα συνεχίσουν να λειτουργούν ως εμπόδιο στην αύξηση των εταιρικών εσόδων, καταστέλλοντας τελικά την αύξηση των μισθών και υπονομεύοντας τον αναπτυξιακό κύκλο.
Νικητές και ηττημένοι σε ένα νέο οικονομικό τοπίο
Το αναπληθωριστικό περιβάλλον έχει ήδη αναδιαμορφώσει το εταιρικό τοπίο της Ιαπωνίας, δημιουργώντας σαφείς νικητές και ηττημένους. Οι μεγάλες εξαγωγικές εταιρείες έχουν επωφεληθεί από το ασθενέστερο γιεν, το οποίο έχει ενισχύσει τα κέρδη στο εξωτερικό, ιδίως για τις εταιρείες αυτοκινήτων και ηλεκτρικών μηχανημάτων. Τα κέρδη σε αυτούς τους τομείς έχουν υπερδιπλασιαστεί σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν από την COVID, υποστηριζόμενα από την ισχυρή παγκόσμια ζήτηση για υβριδικά οχήματα και την ανακατανομή της παραγωγής. Ωστόσο, αυτή η δυναμική μπορεί να αμφισβητηθεί από τους αυξανόμενους δασμούς των ΗΠΑ και τη βελτίωση της ισχύος του γιεν.
Οι εγχώριοι τομείς όπως η εστίαση και οι μεταφορές ακμάζουν επίσης. Τα κέρδη τους έχουν ενισχυθεί από την αυξανόμενη εγχώρια κατανάλωση και την αύξηση του εισερχόμενου τουρισμού. Για πολλούς παρόχους υπηρεσιών, έχει αναδυθεί ένας ενάρετος κύκλος μισθών-τιμών, που τους επιτρέπει να αυξάνουν τις τιμές χωρίς να θυσιάζουν τη ζήτηση, αντισταθμίζοντας έτσι το υψηλότερο κόστος εργασίας.
Αντίθετα, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), οι οποίες απασχολούν περίπου το 70% του εργατικού δυναμικού της Ιαπωνίας, αντιμετωπίζουν αυξανόμενες προκλήσεις. Η περιορισμένη τιμολογιακή δύναμη και τα αυστηρότερα περιθώρια κέρδους δυσκολεύουν την απορρόφηση του αυξανόμενου κόστους εργασίας. Ως αποτέλεσμα, οι εταιρικές πτωχεύσεις μεταξύ των ΜΜΕ αυξάνονται από το δεύτερο εξάμηνο του 2022, αν και το επίπεδο παραμένει πολύ κάτω από τις κορυφές που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της Ασιατικής Χρηματοπιστωτικής Κρίσης και της Παγκόσμιας Χρηματοπιστωτικής Κρίσης.
Με την πάροδο του χρόνου, αυτός ο «καθαρισμός» μπορεί τελικά να ενισχύσει το εταιρικό οικοσύστημα της Ιαπωνίας ανακατανέμοντας πόρους προς πιο παραγωγικές επιχειρήσεις.
(Δεδομένα γραφήματος σε μορφή .xls )
Download the full 2025 Focus on Japan now.
1 Japan’s fiscal year runs from April-1st to March-31st of the following year
